Tìm hiểu chi tiết các chương trình hỗ trợ từ GIZ, UNDP và JICA tại Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. Doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng cơ hội này như thế nào?

 

Bối cảnh: Vì sao Việt Nam cần sự hỗ trợ quốc tế?

Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ biến đổi khí hậu. Tốc độ tăng trưởng công nghiệp nhanh trong ba thập kỷ qua đã đem lại nhiều thành tựu, nhưng cũng kéo theo áp lực lớn về tiêu thụ năng lượng và phát thải khí nhà kính. Với cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam đang cần nguồn lực tài chính, công nghệ và tri thức từ cộng đồng quốc tế để thực hiện mục tiêu đầy tham vọng này.

Trong bối cảnh đó, nhiều tổ chức phát triển quốc tế đã và đang triển khai các chương trình hỗ trợ tại Việt Nam. Ba cái tên nổi bật nhất là GIZ (Đức), UNDP (Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc), và JICA (Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản). Các chương trình này không chỉ hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong xây dựng chính sách, mà còn tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận công nghệ mới, nâng cao năng lực và huy động vốn xanh.

GIZ tại Việt Nam: Đồng hành trong lĩnh vực năng lượng và biến đổi khí hậu

Cơ quan Hợp tác Phát triển Quốc tế Đức (GIZ) có mặt tại Việt Nam từ năm 1993, với trọng tâm là năng lượng bền vững, đào tạo nghề, quản trị công, và bảo vệ môi trường.

Trong lĩnh vực năng lượng, GIZ đang phối hợp với Bộ Công Thương triển khai Chương trình Hỗ trợ Năng lượng (ESP), trong đó có hợp phần quan trọng là Chương trình hỗ trợ chính sách năng lượng tái tạo và hiệu quả năng lượng (4E). Thông qua các dự án này, GIZ giúp Việt Nam xây dựng khung pháp lý về tiết kiệm năng lượng, phát triển điện mặt trời mái nhà, và thúc đẩy cơ chế tài chính xanh cho doanh nghiệp.

Một ví dụ cụ thể là Chương trình thúc đẩy dán nhãn năng lượng và ISO 50001 trong công nghiệp, hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất áp dụng hệ thống quản lý năng lượng tiên tiến. Ngoài ra, GIZ còn kết nối các ngân hàng thương mại tại Việt Nam với quỹ khí hậu quốc tế, từ đó tạo ra các sản phẩm tín dụng ưu đãi dành cho dự án năng lượng sạch.

Nhờ sự hỗ trợ này, hàng loạt doanh nghiệp trong các ngành xi măng, thép, giấy, dệt may đã tiếp cận được vốn vay ưu đãi để đầu tư vào thiết bị tiết kiệm năng lượng, vừa giảm chi phí vận hành, vừa nâng cao năng lực cạnh tranh khi xuất khẩu sang thị trường EU.

 

UNDP tại Việt Nam: Tăng cường năng lực quản trị khí hậu và tiếp cận tài chính xanh

Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) hoạt động tại Việt Nam với tầm nhìn rộng hơn, tập trung vào quản trị, xóa đói giảm nghèo, biến đổi khí hậu và năng lượng sạch.

Trong giai đoạn gần đây, UNDP đặc biệt chú trọng đến việc hỗ trợ Việt Nam thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) và xây dựng lộ trình phát thải ròng bằng 0. Các dự án tiêu biểu có thể kể đến:

• Hỗ trợ triển khai Nghị định 06/2022/NĐ-CP về giảm phát thải khí nhà kính.
• Chương trình thúc đẩy tài chính khí hậu, giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận nguồn vốn từ Quỹ Khí hậu Xanh (GCF).
• Hỗ trợ phát triển thị trường carbon nội địa, thông qua đào tạo và tư vấn chính sách cho Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Một điểm nhấn trong các hoạt động của UNDP là hỗ trợ xây dựng các mô hình thí điểm kinh tế tuần hoàn và đô thị carbon thấp. Thông qua các mô hình này, doanh nghiệp có thể thử nghiệm công nghệ mới, từ tái chế chất thải công nghiệp đến sử dụng năng lượng tái tạo trong sản xuất. Ngoài ra, UNDP còn thúc đẩy các sáng kiến tài chính xanh cho phụ nữ và doanh nghiệp khởi nghiệp, nhằm bảo đảm sự công bằng trong tiếp cận nguồn lực cho chuyển đổi xanh.

JICA tại Việt Nam: Hạ tầng xanh và phát triển năng lượng tái tạo

Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) là một trong những đối tác song phương lớn nhất của Việt Nam trong lĩnh vực hạ tầng, năng lượng và môi trường. Khác với GIZ và UNDP tập trung nhiều vào chính sách và hỗ trợ kỹ thuật, JICA thường tài trợ trực tiếp cho các dự án hạ tầng quy mô lớn.

Trong lĩnh vực năng lượng, JICA đã hỗ trợ nhiều dự án điện gió, điện mặt trời và thủy điện nhỏ. Đồng thời, JICA cũng phối hợp với EVN để hiện đại hóa lưới điện, tăng khả năng tiếp nhận nguồn điện tái tạo.

Ngoài năng lượng, JICA còn tài trợ cho các dự án về xử lý nước thải, quản lý rác thải rắn và phát triển đô thị thông minh. Ví dụ, tại TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, JICA đã tham gia nhiều dự án xử lý nước thải và chống ngập, góp phần cải thiện chất lượng sống của hàng triệu người dân.

Đối với doanh nghiệp, JICA mở ra cơ hội hợp tác trong các dự án PPP (đối tác công – tư), nơi khu vực tư nhân có thể tham gia đầu tư cùng với nguồn vốn ODA Nhật Bản. Đây là hướng đi tiềm năng cho những doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực xây dựng, năng lượng sạch và công nghệ môi trường.

Cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam từ các chương trình hỗ trợ

Từ ba trường hợp nêu trên có thể thấy, hỗ trợ quốc tế không chỉ dừng lại ở cấp chính phủ mà còn trực tiếp mang lại lợi ích cho doanh nghiệp. GIZ giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ và chuẩn quản lý năng lượng tiên tiến; UNDP mở ra kênh tiếp cận tài chính khí hậu và thử nghiệm mô hình kinh tế xanh; JICA tạo điều kiện tham gia vào các dự án hạ tầng và năng lượng quy mô lớn.

Để tận dụng tốt các cơ hội này, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động hơn. Trước hết là theo dõi thông tin từ các tổ chức và cơ quan quản lý để kịp thời đăng ký tham gia các dự án thí điểm. Tiếp đến, cần nâng cao năng lực nội bộ, đặc biệt là trong quản lý năng lượng, báo cáo phát thải và quản trị rủi ro môi trường – xã hội, để đáp ứng tiêu chuẩn của các nhà tài trợ. Cuối cùng, doanh nghiệp nên coi những chương trình hỗ trợ này như bệ phóng, từ đó phát triển mô hình kinh doanh bền vững, sẵn sàng hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

 ► AHP GROUP - Tiết kiệm năng lượng, kiến tạo tương lai xanh!