Lò hơi và hệ thống nhiệt là “trái tim” của sản xuất công nghiệp. Khám phá các giải pháp công nghệ mới giúp tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải và đáp ứng lộ trình Net Zero tại Việt Nam.

 

Giới thiệu

Trong hầu hết các ngành công nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng như xi măng, thép, giấy, dệt may, chế biến thực phẩm hay hóa chất, lò hơi và hệ thống nhiệt đóng vai trò trung tâm. Đây là nơi tiêu thụ than, dầu, khí với tỷ trọng lớn, đồng thời cũng là nguồn phát thải khí nhà kính chính. Theo thống kê của Bộ Công Thương, lò hơi chiếm tới 40–60% tổng mức tiêu thụ năng lượng của nhiều nhà máy.

Trong bối cảnh các quy định pháp lý về kiểm toán năng lượng, kiểm kê khí nhà kính (KNK) và thị trường carbon tại Việt Nam ngày càng chặt chẽ, việc cải tiến công nghệ lò hơi và hệ thống nhiệt không chỉ giúp tiết kiệm chi phí vận hành mà còn là yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh.

Xu hướng công nghệ mới trong lò hơi và hệ thống nhiệt

Các giải pháp công nghệ đang được nghiên cứu và áp dụng tại Việt Nam và thế giới có thể phân thành ba hướng chính:

• Lò hơi hiệu suất cao: thay thế lò hơi cũ bằng các dòng lò hơi tuần hoàn tầng sôi, lò hơi tầng sôi tuần hoàn (CFB) hoặc lò hơi đốt than siêu tới hạn. Công nghệ này giúp tăng hiệu suất nhiệt, giảm tiêu hao nhiên liệu.
• Nhiên liệu thay thế: ứng dụng sinh khối (trấu, mùn cưa, gỗ thải, vỏ hạt điều) hoặc RDF (nhiên liệu tái chế từ chất thải rắn) để giảm phụ thuộc vào than đá và dầu.
• Giải pháp quản lý thông minh: tích hợp IoT/AI để giám sát hiệu suất, dự báo sự cố, tối ưu chế độ vận hành nhằm giảm tổn thất nhiệt.

Ngoài ra, xu hướng kết hợp hệ thống thu hồi nhiệt dư và công nghệ lưu trữ nhiệt đang ngày càng phổ biến, đặc biệt trong các ngành có quá trình sấy, nung, gia nhiệt liên tục.

Điện mặt trời nhiệt (solar thermal) và tích hợp vào hệ thống lò hơi

Một hướng công nghệ mới đáng chú ý là tích hợp năng lượng mặt trời nhiệt vào hệ thống lò hơi. Thay vì chỉ dùng điện mặt trời, doanh nghiệp có thể lắp đặt các tấm gương parabol hoặc ống chân không để gia nhiệt sơ bộ cho nước cấp lò. Giải pháp này giúp giảm lượng nhiên liệu hóa thạch tiêu thụ, đồng thời kéo dài tuổi thọ thiết bị.

Kết hợp với hệ thống lưu trữ nhiệt (thermal storage), doanh nghiệp có thể tận dụng nguồn năng lượng này vào ban đêm hoặc trong các giai đoạn cao điểm, giảm áp lực vận hành cho lò hơi chính.

Ứng dụng thực tế tại Việt Nam

Một số mô hình đã được triển khai thử nghiệm:

• Ngành giấy và chế biến thực phẩm: sử dụng lò hơi đốt sinh khối thay thế lò dầu FO, tiết kiệm 20–30% chi phí nhiên liệu.
• Ngành dệt may: kết hợp lò hơi tầng sôi và hệ thống thu hồi nhiệt dư từ khí thải để sấy vải, giảm đáng kể cường độ phát thải CO2.
• Ngành xi măng và thép: đầu tư hệ thống tận dụng nhiệt dư từ lò nung để phát điện, giảm hàng trăm nghìn tấn CO2 mỗi năm.

Các dự án này không chỉ giúp doanh nghiệp giảm phát thải mà còn đủ điều kiện nhận tín chỉ carbon, từ đó tham gia thị trường carbon trong giai đoạn 2025–2028.

Cơ hội và triển vọng cho doanh nghiệp Việt Nam

Cải tiến lò hơi và hệ thống nhiệt mang lại nhiều lợi ích:

• Giảm chi phí nhiên liệu, tối ưu hóa hiệu quả sản xuất.

• Đáp ứng quy định kiểm toán năng lượng, kiểm kê KNK và thị trường carbon sắp vận hành.

• Tăng khả năng tiếp cận tín dụng xanh từ ngân hàng, quỹ đầu tư quốc tế.

• Nâng cao uy tín thương hiệu trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt với khách hàng EU, Mỹ, Nhật.

Trong dài hạn, các doanh nghiệp có hệ thống nhiệt hiện đại, sử dụng nhiên liệu sạch và công nghệ quản lý thông minh sẽ có lợi thế lớn khi Việt Nam tiến tới mục tiêu Net Zero 2050.

 ► AHP GROUP - Tiết kiệm năng lượng, kiến tạo tương lai xanh!