Kiểm kê khí nhà kính là yêu cầu bắt buộc với doanh nghiệp FDI tại Việt Nam. Bài viết phân tích khung pháp lý, vai trò, kỹ năng và chiến lược phát triển đội ngũ kiểm kê KNK nội bộ nhằm đáp ứng chuẩn quốc tế và tham gia thị trường carbon.

 

Kiểm kê khí nhà kính – yêu cầu sống còn đối với doanh nghiệp FDI

Trong bối cảnh toàn cầu hướng tới Net Zero, kiểm kê khí nhà kính đã trở thành một yêu cầu bắt buộc thay vì tự nguyện. Các doanh nghiệp FDI hoạt động tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp, ngày càng chịu áp lực từ cả chính phủ lẫn thị trường quốc tế. Những cơ chế như CBAM (Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của EU) hay các tiêu chuẩn ESG đã buộc doanh nghiệp không chỉ minh bạch dữ liệu phát thải mà còn phải chứng minh nỗ lực giảm phát thải trong chuỗi cung ứng.

Đối với nhiều doanh nghiệp FDI, việc kiểm kê KNK không đơn thuần để báo cáo cho cơ quan nhà nước mà còn là điều kiện để tiếp cận thị trường quốc tế. Đây chính là lý do vì sao việc phát triển đội ngũ kiểm kê KNK nội bộ trở thành giải pháp sống còn, giúp doanh nghiệp duy trì vị thế cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ sang nền kinh tế carbon thấp.

Khung pháp lý tại Việt Nam và chuẩn mực quốc tế

Việt Nam đã ban hành hàng loạt văn bản pháp luật liên quan đến kiểm kê khí nhà kính, trong đó đáng chú ý là Nghị định 06/2022/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải và bảo vệ tầng ozon, Thông tư 17/2022/TT-BTNMT về kỹ thuật kiểm kê, và Quyết định 13/2024/QĐ-TTg công bố danh mục cơ sở phải thực hiện kiểm kê KNK. Bắt đầu từ năm 2025, các doanh nghiệp thuộc danh mục này sẽ phải nộp báo cáo phát thải hằng năm, tuân thủ nghiêm ngặt cả về nội dung lẫn thời hạn.

Song song với quy định trong nước, nhiều tập đoàn FDI còn phải đáp ứng chuẩn mực quốc tế như GHG Protocol hoặc ISO 14064 để đồng bộ với hệ thống quản trị toàn cầu. Điều này khiến đội ngũ kiểm kê nội bộ phải am hiểu cả pháp luật Việt Nam lẫn tiêu chuẩn quốc tế, nhằm đảm bảo báo cáo vừa hợp pháp, vừa tương thích với yêu cầu từ tập đoàn mẹ và đối tác nước ngoài. Đây cũng là bước chuẩn bị để doanh nghiệp sẵn sàng tham gia thị trường carbon khi Nghị định 119/2025/NĐ-CP chính thức vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon.

Vai trò và kỹ năng cần có của đội ngũ kiểm kê KNK nội bộ

Đội ngũ kiểm kê KNK nội bộ đóng vai trò trung tâm trong quản lý phát thải của doanh nghiệp. Họ chịu trách nhiệm thu thập dữ liệu từ nhiều bộ phận như sản xuất, logistics, tài chính; chuẩn hóa quy trình tính toán; lập báo cáo phát thải; và phối hợp với cơ quan quản lý cũng như tập đoàn mẹ. Đây là công việc mang tính liên ngành, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và tính chính xác cao.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ, cán bộ kiểm kê KNK cần sở hữu bộ kỹ năng đa dạng: từ kiến thức kỹ thuật (phương pháp tính toán phát thải, vận hành phần mềm quản lý carbon), kỹ năng quản lý dữ liệu (tích hợp và xử lý số liệu phân tán), đến hiểu biết pháp lý (nắm vững Nghị định 06/2022, Quyết định 13/2024 và chuẩn ISO 14064). Ngoài ra, khả năng truyền thông nội bộ cũng quan trọng không kém, bởi họ phải thuyết phục và nâng cao nhận thức cho các phòng ban, biến kiểm kê KNK từ trách nhiệm hành chính thành một phần văn hóa doanh nghiệp.

Lợi ích và thách thức trong quá trình triển khai

Việc phát triển đội ngũ kiểm kê KNK nội bộ mang lại nhiều lợi ích. Trước hết, doanh nghiệp có thể chủ động về dữ liệu, giảm phụ thuộc vào đơn vị tư vấn bên ngoài và tiết kiệm chi phí dài hạn. Đội ngũ nội bộ cũng giúp doanh nghiệp đáp ứng nhanh các yêu cầu thanh tra, tránh nguy cơ bị xử phạt và bảo vệ uy tín trước khách hàng cũng như đối tác quốc tế. Quan trọng hơn, việc sở hữu nhân sự chuyên trách giúp doanh nghiệp nâng cao hình ảnh xanh, đáp ứng yêu cầu ESG và mở rộng cơ hội tiếp cận vốn đầu tư bền vững.

Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng đối mặt nhiều thách thức. Nhiều doanh nghiệp thiếu nhân sự có chuyên môn, phải đào tạo từ đầu. Dữ liệu phát thải thường rải rác ở nhiều phòng ban, khó tổng hợp chính xác. Bên cạnh đó, sự khác biệt giữa quy định trong nước và yêu cầu từ tập đoàn mẹ quốc tế có thể tạo ra áp lực lớn, khiến đội ngũ kiểm kê phải vừa linh hoạt vừa chính xác. Tâm lý coi kiểm kê chỉ là thủ tục bắt buộc cũng là rào cản lớn, ảnh hưởng đến sự phối hợp nội bộ.

Chiến lược xây dựng đội ngũ kiểm kê khí nhà kính hiệu quả và bền vững

Để khắc phục thách thức, doanh nghiệp FDI cần chiến lược phát triển nhân sự bài bản. Trước hết là lựa chọn cán bộ nòng cốt, ưu tiên những người có nền tảng kỹ thuật, sau đó tổ chức đào tạo chuyên sâu theo chuẩn quốc tế như GHG Protocol và ISO 14064. Việc kết hợp đào tạo lý thuyết với huấn luyện thực tiễn từ chuyên gia trong ngành sẽ giúp nhân sự nhanh chóng nâng cao năng lực.

Doanh nghiệp cũng cần đầu tư xây dựng hệ thống quản lý dữ liệu tập trung, ứng dụng phần mềm quản lý carbon để thu thập và xử lý số liệu hiệu quả. Đồng thời, ban lãnh đạo cần lồng ghép công tác kiểm kê KNK vào chiến lược phát triển bền vững, đưa ra cơ chế khuyến khích để duy trì động lực cho đội ngũ. Trong dài hạn, một đội ngũ kiểm kê KNK nội bộ mạnh mẽ sẽ không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn tận dụng cơ hội từ thị trường carbon, biến phát thải thành lợi thế cạnh tranh.

“If you can’t measure it, you can’t manage it.” – Peter Drucker.
Kiểm kê KNK chính là bước đầu tiên để quản lý và giảm phát thải. Chỉ khi có dữ liệu chính xác, doanh nghiệp mới có thể triển khai chiến lược Net Zero một cách hiệu quả.

► AHP GROUP - Tiết kiệm năng lượng, kiến tạo tương lai xanh!