Số hóa dữ liệu kiểm toán năng lượng và kiểm kê khí nhà kính giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả quản lý, giảm chi phí và đáp ứng yêu cầu pháp lý. Tìm hiểu xu hướng chuyển đổi số trong quản lý năng lượng tại Việt Nam.

 

Giới thiệu

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh quá trình chuyển đổi năng lượng và cam kết đạt Net Zero vào năm 2050, yêu cầu về quản lý hiệu quả năng lượng và kiểm soát phát thải khí nhà kính ngày càng khắt khe. Kiểm toán năng lượng định kỳ và kiểm kê khí nhà kính không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là công cụ chiến lược giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, nâng cao uy tín và tiếp cận các nguồn vốn xanh.

Tuy nhiên, cách thức thực hiện truyền thống với nhiều bảng tính rời rạc, dữ liệu phân tán và báo cáo thủ công đang bộc lộ hạn chế lớn: tốn thời gian, thiếu minh bạch, khó phân tích xu hướng. Số hóa dữ liệu trở thành giải pháp tất yếu, cho phép doanh nghiệp tự động thu thập, quản lý và khai thác thông tin một cách chính xác và kịp thời.

Khái niệm và vai trò của số hóa trong kiểm toán năng lượng và kiểm kê khí nhà kính

Số hóa dữ liệu trong kiểm toán năng lượng là việc ứng dụng công nghệ thông tin để thu thập, lưu trữ, phân tích và báo cáo mức tiêu thụ năng lượng của doanh nghiệp. Thay vì ghi chép thủ công và xử lý bằng bảng tính, các hệ thống phần mềm và nền tảng trực tuyến giúp đồng bộ hóa dữ liệu từ nhiều nguồn: đồng hồ điện, thiết bị đo nhiệt, máy sản xuất, hệ thống HVAC.

Kiểm kê khí nhà kính cũng có thể được số hóa bằng cách tích hợp dữ liệu đầu vào như điện năng, nhiên liệu, nguyên liệu sản xuất và hoạt động vận chuyển vào phần mềm quản lý carbon. Các công cụ này thường tuân thủ chuẩn quốc tế như GHG Protocol, ISO 14064, giúp doanh nghiệp dễ dàng lập báo cáo phát thải và nộp cho cơ quan quản lý.

Vai trò của số hóa nằm ở chỗ:

• Đảm bảo tính chính xác và nhất quán của dữ liệu.

• Giúp doanh nghiệp theo dõi mức tiêu thụ và phát thải theo thời gian thực.

• Hỗ trợ phân tích xu hướng, dự báo nhu cầu năng lượng và phát thải trong tương lai.

• Tạo cơ sở minh bạch cho báo cáo ESG và huy động vốn xanh.

Ứng dụng công nghệ số trong doanh nghiệp công nghiệp

Thực tiễn tại Việt Nam đã xuất hiện nhiều mô hình ứng dụng số hóa trong kiểm toán năng lượng và kiểm kê khí nhà kính.

Thứ nhất, hệ thống giám sát năng lượng trực tuyến: Các cảm biến gắn trên máy móc, dây chuyền sản xuất truyền dữ liệu về nền tảng trung tâm. Doanh nghiệp có thể xem biểu đồ tiêu thụ điện, khí, nước theo từng phân xưởng và phát hiện kịp thời những thiết bị bất thường.

Thứ hai, phần mềm quản lý kiểm toán năng lượng: Một số doanh nghiệp đã sử dụng phần mềm chuyên dụng để lưu trữ lịch sử kiểm toán, so sánh các kỳ báo cáo và đánh giá hiệu quả của các giải pháp tiết kiệm năng lượng đã triển khai.

Thứ ba, nền tảng kiểm kê khí nhà kính: Phần mềm tự động chuyển đổi dữ liệu đầu vào thành lượng CO2 tương đương theo hệ số phát thải chuẩn. Ví dụ, nhập dữ liệu về lượng điện tiêu thụ, nhiên liệu hóa thạch sử dụng, hệ thống sẽ tính toán và tổng hợp ra báo cáo phát thải.

Thứ tư, công nghệ điện toán đám mây và IoT: Các doanh nghiệp FDI và khu công nghiệp tiên tiến đã kết hợp cảm biến IoT với nền tảng đám mây để giám sát và lưu trữ dữ liệu tập trung, phục vụ đồng thời cho kiểm toán năng lượng và kiểm kê khí nhà kính.

Lợi ích, thách thức và giải pháp triển khai

Việc số hóa dữ liệu mang lại nhiều lợi ích rõ rệt cho doanh nghiệp công nghiệp:

• Tiết kiệm thời gian và chi phí nhờ tự động hóa quy trình thu thập và xử lý dữ liệu.

• Giảm sai sót so với báo cáo thủ công, tăng độ tin cậy với cơ quan quản lý và nhà đầu tư.

• Nâng cao khả năng phân tích, hỗ trợ ra quyết định chiến lược về đầu tư thiết bị tiết kiệm năng lượng hoặc giải pháp giảm phát thải.

• Dễ dàng tích hợp vào báo cáo ESG, nâng cao uy tín trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại những thách thức:

• Chi phí đầu tư ban đầu cho hệ thống phần mềm, cảm biến và đào tạo nhân sự khá cao.

• Thiếu đội ngũ kỹ thuật có kinh nghiệm vận hành và phân tích dữ liệu.

• Rủi ro an ninh mạng và bảo mật dữ liệu khi sử dụng nền tảng trực tuyến.

• Doanh nghiệp vừa và nhỏ còn ngần ngại khi chuyển đổi từ phương pháp truyền thống sang số hóa.

Xu hướng phát triển đến 2030

Trong giai đoạn 2025–2030, số hóa dữ liệu kiểm toán năng lượng và kiểm kê khí nhà kính tại Việt Nam sẽ phát triển mạnh mẽ theo ba xu hướng:

Thứ nhất, tích hợp đa nền tảng: Các hệ thống quản lý năng lượng, kiểm kê khí nhà kính, báo cáo ESG và thị trường carbon sẽ được kết nối, tạo thành một chuỗi dữ liệu đồng bộ và minh bạch.

Thứ hai, ứng dụng trí tuệ nhân tạo: AI sẽ phân tích dữ liệu lớn để dự báo nhu cầu năng lượng, nhận diện cơ hội tiết kiệm và tối ưu hóa phát thải carbon.

Thứ ba, chuyển dịch từ báo cáo định kỳ sang giám sát liên tục: Thay vì chờ tới kỳ kiểm toán 3 năm hoặc báo cáo hàng năm, doanh nghiệp có thể theo dõi mức tiêu thụ và phát thải theo thời gian thực, giúp đưa ra quyết định kịp thời.

Với những xu hướng này, số hóa dữ liệu không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn trở thành công cụ chiến lược giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư và đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia.

► AHP GROUP - Tiết kiệm năng lượng, kiến tạo tương lai xanh!