Tìm hiểu quy định về kiểm toán năng lượng theo Thông tư 25/2020/TT-BCT: đối tượng áp dụng, chu kỳ 3 năm/lần, nghĩa vụ doanh nghiệp, chế tài xử phạt và lợi ích khi tuân thủ.

 

Bối cảnh pháp lý

Năng lượng luôn đóng vai trò sống còn đối với sự phát triển kinh tế – xã hội. Tuy nhiên, Việt Nam hiện nằm trong nhóm các quốc gia có cường độ sử dụng năng lượng trên một đơn vị GDP còn cao, trong khi mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và tiến tới trung hòa carbon (Net Zero) vào năm 2050 đã được Chính phủ cam kết mạnh mẽ tại COP26.

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, hệ thống pháp luật về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã được xây dựng từ sớm. Nền tảng là Luật số 50/2010/QH12 – Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Đến năm 2023, Quốc hội đã thông qua luật sửa đổi, bổ sung, có hiệu lực từ ngày 01/01/2025, nhằm cập nhật các quy định phù hợp với xu hướng quốc tế và thị trường carbon.

Trong số các văn bản hướng dẫn hiện hành, Thông tư 25/2020/TT-BCT của Bộ Công Thương là văn bản quan trọng, quy định chi tiết việc lập kế hoạch, báo cáo, cũng như thực hiện kiểm toán năng lượng định kỳ 3 năm/lần tại các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm. Đây là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc, đồng thời cũng là cơ hội giúp doanh nghiệp giảm chi phí và tăng năng lực cạnh tranh.

Đối tượng phải thực hiện kiểm toán năng lượng

Theo quy định, không phải mọi doanh nghiệp đều bắt buộc phải kiểm toán năng lượng. Chỉ các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm mới thuộc diện áp dụng. Cụ thể:

• Cơ sở công nghiệp: tiêu thụ tổng năng lượng từ 1.000 TOE/năm trở lên (tương đương khoảng 3 triệu kWh điện/năm hoặc hơn).

• Tòa nhà thương mại, văn phòng, khách sạn, bệnh viện, trường học…: có mức tiêu thụ năng lượng từ 500 TOE/năm trở lên.

• Các lĩnh vực vận tải, xây dựng hoặc sản xuất có quy mô lớn cũng có thể được đưa vào danh mục.

Danh sách cơ sở trọng điểm được Bộ Công Thương công bố định kỳ và do Sở Công Thương địa phương phối hợp rà soát. Do đó, doanh nghiệp thuộc nhóm này sẽ nhận được thông báo và phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ theo quy định.

Quy định về chu kỳ kiểm toán năng lượng 3 năm/lần

Điểm đáng chú ý nhất trong Thông tư 25/2020/TT-BCT là yêu cầu thực hiện kiểm toán năng lượng ít nhất 3 năm một lần.

• Thời gian tính chu kỳ: 3 năm được tính từ ngày hoàn thành cuộc kiểm toán gần nhất. Ví dụ: nếu doanh nghiệp kiểm toán vào năm 2023, thì đến năm 2026 phải tiến hành kiểm toán tiếp theo.

• Nội dung kiểm toán: đánh giá toàn diện tình hình sử dụng năng lượng, xác định điểm lãng phí, đề xuất giải pháp tiết kiệm và lập báo cáo gửi cơ quan quản lý.

• Trách nhiệm báo cáo: hồ sơ kết quả kiểm toán phải được gửi về Sở Công Thương trước thời hạn quy định, đồng thời lưu giữ tại doanh nghiệp để phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra.

Quy định này nhằm đảm bảo doanh nghiệp không trì hoãn hoặc thực hiện đối phó, mà duy trì việc kiểm tra và cải thiện liên tục theo chu kỳ rõ ràng.

Nghĩa vụ và trách nhiệm của doanh nghiệp

Doanh nghiệp thuộc diện áp dụng phải thực hiện nhiều nghĩa vụ pháp lý, không chỉ dừng lại ở kiểm toán:

• Tổ chức kiểm toán năng lượng đúng chu kỳ: 3 năm/lần, thuê đơn vị kiểm toán đủ điều kiện theo danh mục của Bộ Công Thương.

• Báo cáo kết quả: nộp báo cáo kiểm toán và kế hoạch sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả hằng năm cho Sở Công Thương.

• Bố trí cán bộ quản lý năng lượng: theo quy định, cơ sở trọng điểm phải có cán bộ quản lý năng lượng được đào tạo và chứng nhận.

• Triển khai các giải pháp khuyến nghị: không chỉ dừng lại ở báo cáo, doanh nghiệp còn có trách nhiệm xem xét và thực hiện các biện pháp tiết kiệm đã được đề xuất.

Những yêu cầu này thể hiện rằng kiểm toán năng lượng không phải là hoạt động “một lần cho xong”, mà là một phần trong chu trình quản trị năng lượng dài hạn.

 

Lợi ích khi tuân thủ kiểm toán năng lượng

Mặc dù bắt buộc theo pháp luật, kiểm toán năng lượng thực chất mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp:

• Tiết kiệm chi phí vận hành: theo thống kê, một cuộc kiểm toán năng lượng có thể giúp phát hiện các giải pháp tiết kiệm từ 5–15% chi phí năng lượng hằng năm.

• Cải thiện hiệu quả sản xuất: loại bỏ tình trạng lãng phí, tăng tuổi thọ thiết bị, giảm thời gian dừng máy.

• Đáp ứng yêu cầu pháp lý và chuẩn bị cho tương lai: việc tuân thủ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý, đồng thời chuẩn bị sẵn dữ liệu phục vụ kiểm kê khí nhà kính – nghĩa vụ đang ngày càng siết chặt.

• Nâng cao hình ảnh bền vững: minh bạch về năng lượng và phát thải giúp doanh nghiệp gia tăng uy tín trong mắt đối tác, nhà đầu tư và khách hàng.

Thông tư 25/2020/TT-BCT và quy định chu kỳ kiểm toán năng lượng 3 năm/lần là một trong những trụ cột của chính sách sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tại Việt Nam. Đây không chỉ là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc, mà còn là công cụ quản trị chiến lược giúp doanh nghiệp giảm chi phí, nâng cao hiệu quả và chuẩn bị cho những thay đổi lớn của thị trường carbon từ năm 2025.

► AHP GROUP - Tiết kiệm năng lượng, kiến tạo tương lai xanh!