Lean Energy Management giúp doanh nghiệp công nghiệp tối ưu chi phí, tuân thủ pháp lý, giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao lợi thế cạnh tranh. Khám phá xu hướng và giải pháp cùng AHP Group.

 

Giới thiệu: Bối cảnh và lý do Lean Energy Management trở thành xu hướng tất yếu

Trong kỷ nguyên chuyển đổi xanh, năng lượng không còn chỉ là yếu tố đầu vào của sản xuất mà đã trở thành một chỉ số cạnh tranh. Doanh nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng – đặc biệt trong các ngành xi măng, thép, dệt may, giấy, hóa chất hay điện tử – đang phải đối mặt với hai áp lực lớn:

1. Chi phí vận hành gia tăng do giá điện, than, dầu liên tục biến động.

2. Nghĩa vụ pháp lý về tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính ngày càng chặt chẽ.

Trong bối cảnh đó, Lean Energy Management xuất hiện như một phương pháp quản trị tiên tiến, giúp doanh nghiệp loại bỏ lãng phí, tối ưu hiệu quả vận hành, đồng thời đáp ứng các quy định của Chính phủ về kiểm toán năng lượng và kiểm kê khí nhà kính. Đây không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là chiến lược phát triển bền vững, gắn liền với xu hướng Net Zero 2050 và Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu.

---

Khung pháp lý hiện hành tại Việt Nam

Luật và nghị định về sử dụng năng lượng

• Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (2010) yêu cầu các cơ sở tiêu thụ năng lượng trọng điểm phải xây dựng kế hoạch sử dụng năng lượng hàng năm và thực hiện kiểm toán năng lượng định kỳ.

• Thông tư 25/2020/TT-BCT quy định kiểm toán năng lượng bắt buộc cho doanh nghiệp có mức tiêu thụ lớn, chu kỳ 3 năm/lần.

• Luật sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (có hiệu lực từ 01/01/2026) sẽ bổ sung cơ chế ưu đãi tài chính, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ xanh và nâng cấp thiết bị tiết kiệm năng lượng.

• Nghị định 73/2011/NĐ-CP quy định chế tài xử phạt đối với doanh nghiệp không thực hiện hoặc thực hiện sai quy định về kiểm toán năng lượng.

Quy định về kiểm kê khí nhà kính và thị trường carbon

• Nghị định 06/2022/NĐ-CP: Doanh nghiệp trong danh mục phải tiến hành kiểm kê khí nhà kính, xây dựng kế hoạch giảm phát thải.

• Thông tư 17/2022/TT-BTNMT: Hướng dẫn cụ thể phương pháp kiểm kê khí nhà kính.

• Quyết định 13/2024/QĐ-TTg: Ban hành danh mục cơ sở phải kiểm kê khí nhà kính (hiệu lực 01/10/2024).

• Nghị định 119/2025/NĐ-CP: Thiết lập cơ chế phân bổ hạn ngạch phát thải và thị trường carbon tại Việt Nam (có hiệu lực từ 01/08/2025).

Các văn bản pháp lý này tạo ra khuôn khổ bắt buộc, buộc doanh nghiệp phải chuẩn bị chiến lược quản lý năng lượng và phát thải ngay từ bây giờ.

---

Nghĩa vụ và yêu cầu đối với doanh nghiệp sản xuất

Từ nay đến 2025, doanh nghiệp công nghiệp cần thực hiện hàng loạt nghĩa vụ:

1. Kiểm toán năng lượng định kỳ: Đánh giá hiệu suất sử dụng năng lượng, đề xuất giải pháp tiết kiệm.

2. Kiểm kê khí nhà kính: Báo cáo theo chuẩn quốc tế (GHG Protocol, ISO 14064) và theo yêu cầu pháp lý trong nước.

3. Nộp báo cáo và kế hoạch giảm phát thải: Trước thời hạn 2025 để tránh rủi ro xử phạt.

4. Chuẩn bị cho thị trường carbon: Doanh nghiệp phải làm quen với cơ chế phân bổ và giao dịch hạn ngạch phát thải.

5. Đào tạo nội bộ: Xây dựng đội ngũ nhân sự am hiểu về quản lý năng lượng và carbon footprint.

Việc tuân thủ vừa là trách nhiệm pháp lý, vừa là cơ hội để doanh nghiệp tối ưu chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh.

---

Cơ hội và thách thức khi triển khai Lean Energy Management

Cơ hội

• Giảm chi phí sản xuất: Theo thống kê của Bộ Công Thương, nhiều doanh nghiệp đã tiết kiệm được 10–30% điện năng sau khi thực hiện kiểm toán năng lượng và áp dụng các giải pháp quản lý.

• Tiếp cận ưu đãi và vốn hỗ trợ: Luật sửa đổi năm 2026 sẽ tạo điều kiện tiếp cận nguồn vốn ưu đãi để đầu tư công nghệ tiết kiệm năng lượng.

• Đáp ứng yêu cầu quốc tế: Doanh nghiệp xuất khẩu sang EU, Mỹ, Nhật sẽ thuận lợi hơn nhờ minh bạch phát thải carbon, tránh rào cản CBAM.

• Xây dựng thương hiệu bền vững: Nhà máy xanh, minh bạch carbon footprint sẽ nâng cao hình ảnh với nhà đầu tư, khách hàng và đối tác.

• Thu hút vốn FDI và hỗ trợ quốc tế: Các khu công nghiệp áp dụng Lean Energy Management có thể trở thành mô hình thí điểm, nhận hỗ trợ từ GIZ, UNDP, JICA.

Thách thức

• Chi phí đầu tư ban đầu cao: Nâng cấp thiết bị, hệ thống quản lý năng lượng cần ngân sách lớn.

• Thiếu nguồn nhân lực chuyên trách: Nhiều doanh nghiệp chưa có đội ngũ am hiểu chuyên sâu về quản lý năng lượng và carbon.

• Khó khăn trong thu thập dữ liệu: Dữ liệu phân tán ở nhiều bộ phận sản xuất, gây cản trở khi kiểm kê khí nhà kính.

• Áp lực tuân thủ pháp luật: Nếu không kịp thời thực hiện, doanh nghiệp đối diện nguy cơ bị xử phạt, thậm chí mất cơ hội xuất khẩu.

---

Xu hướng và lộ trình đến 2025

Giai đoạn 2024–2025 được xem là “bước ngoặt” đối với doanh nghiệp Việt Nam trong quản lý năng lượng và phát thải:

• 2024: Các cơ sở trong danh mục phải chuẩn bị kiểm kê khí nhà kính.

• 2025: Bắt buộc nộp báo cáo kiểm kê khí nhà kính; cơ chế phân bổ hạn ngạch phát thải bắt đầu triển khai.

• 2026: Luật sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả có hiệu lực, mở rộng chính sách ưu đãi tài chính cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ xanh.

Điều này cho thấy Lean Energy Management không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu sống còn. Doanh nghiệp đi trước trong việc áp dụng sẽ có lợi thế cạnh tranh rõ rệt.

 ► AHP GROUP - Tiết kiệm năng lượng, kiến tạo tương lai xanh!